fikri sönmez

http://www.halkevleri.org.tr/index.php?eylem=yazi_oku&no=630 adresinden alınmıştır.

1938 yılında fatsa’nın en tutucu köylerinden olan kabakdağ’da doğdu. ilkokulu bitirdikten sonra ailesinin geçimine katkıda bulunmak için bir terzinin yanında çıraklığa başladı. yaşamının sonraki bölümünde geçimini terzilik yaparak sağlad



sosyalist düşünceyle 60lı yılların ortasında tanıştı. o yıllarda tip içerisinde çeşitli kademelerde görev aldı. bu yıllarda gelişen anti emperyalist mücadele aktif olarak katıldı. 6. filo’ya karşı düzenlenen eylemlerde dev genç saflarındaydı. 68’den sonra karadeniz’de emekçilerin örgütlenmesi çalışması içerisinde yer aldı. samsun’dan trabzon’a kadar gerçekleştirilen “fındıkta sömürüye son” mitinglerinin hem örgütleyicisi hem de bizzat konuşmacısıydı.



1972’de thkp c davasından yargılandı. yirmi ay kadar tutuklu kaldıktan sonra tahliye edildi. 12 mart darbesinin ardından karadeniz’deki devrimci mücadelenin örgütlenmesinde genç devrimcilere her zaman örnek oldu.



fikri sönmez 1978-79 yıllarında giresun ve ordu yörelerinde yapılan “fındıkta sömürüye son” mitinglerinin de aktif örgütleyicisi oldu.



1979 yılında yapılan belediye seçimlerine bağımsız aday olarak katıldı. fikri sönmez’in başkan seçilmesinin neredeyse kesinleşmesi üzerine bölgedeki faşistler harekete geçtiler. 15 eylül 1979 günü kendisine yapılan suikastten bacağından yaralanarak kurtuldu. fikri sönmez, daha önce chp, ap, ve msp’ye oy verenlerin de büyük bir bölümünün oyunu alarak fatsa belediye başkanlığı seçimini, diğer tüm partilerin adaylarının aldığı toplam oy oranının toplamından daha fazla oy alarak kazandı.



fatsa’da ilk iş olarak halk komiteleri’nin oluşturulmasına girişildi. fatsa, sorunları, nüfusu ve toplanabilme özellikleri bakımındarı 11 birime ayrıldı.



yapılan ilk toplantılarda halkın gizli oy, açık sayım esasına göre komite üyeleri seçildi.



komite seçimlerine tefeciler ve faşistler dışında herkes; chp’li, ap’li, msp’li, demokrat, devrimci insanlar hem aday oldular, hem katıldılar. seçilen komite üyelerinin görevleri, halkın sorunlarının takipçisi olma, belediye çalışmalarını denetleme, belediyece karşılanan ihtiyaç maddelerinin dağıtımı vb. işlerdi. halkın belediye yönetimine katılımı komite üyeleriyle sınırlı kalmadı. iki ayda bir yapılan halk toplantılarıyla fatsalıların yönetime doğrudan katılımı sağlanmaya çalışıldı. bu toplantılarda tartışılarak son şekli verilen "belediye çalışma programı" doğrultusunda yapılan işler belediye başkanı ve görevlilerce halka anlatıldı, yapılan eksiklikler ve yanlışlar açıkca tartışıldı; önemli hataları görülen komite üyeleri halk tarafından görevden alındı. öte yandan bu toplantılar aynı zamanda ülke sorunlarının tartışıldığı meclisler haline getirilmeye çalışıldı. yirmi bin nüfuslu fatsa’da, bu toplantılara beş bin yetişkin insan katılıyordu. belediye’nin aldığı tüm kararlar halkla tartışılıyor, halkın onayı olmayan hiçbir iş belediye tarafından yapılmıyordu..



fatsa’da yürütülen ilk büyük belediye çalışmasından biri "çamura son kampanyası"ydı. fatsa sokakları müteahhitlerin keyfince sürdürülmüş plansız kanalizasyon çalışmaları nedeniyle köstebek yuvasına dönmüştü. bütün fatsa’nın sokaklarının temizlenerek yeniden yapılması işine teknik adamların "yıllar sürer" demelerine rağmen halkın gönüllü katılımı ve çevre ilçelerin makina ve ekipman yardımıyla çamur fatsa’dan 2-3 ay içinde sökülüp atıldı ve ilçeye 4 km.lik yeni bir cadde yapıldı.



"çamura son kampanyası"nın ardından "fatsa halk kültür şenliği" düzenlendi. şenlik boyunca her türden sanatsal ya da kültürel etkinlikte doğrudan halkın katılımı gözetildi. büyük kentlerde yaşayan aydınların, demokratların, sosyalistlerin; sanatçıların da katıldığı şenlik, aynı zamanda bu insanların fatsa’da olup bitenlere tanıklık etmelerine vesile oldu.



fatsa’daki gelişmelerin ardından ünye, aybastı, gölköy, gürgentepe, perşembe’de faşistlerin etkinliği kırıldı, korgan, kumrız, akkuş, mesudiye gibi yörelerde de faşistlere karşı önemli mevziler kazanıldı



fatsa’da içki, kumar, kadınlara dayak atılması gibi alışkanlıklara karşı mücadele edildi. tefeci-tüccarların elinde bulunan köylülere ait borç faizi senetleri önemli ölçüde ortadan kaldırıldı. yol, su, kanalizasyorı gibi sorunların halkın katılımı sağlanarak çözülmesi doğrultusunda adımlar atıldı. geniş köylü kitlesinin katıldığı fındık mitingleri düzenlendi. arazi anlaşmazlıklarından kan davalarına, köy kavgalarından aile içi sorunlara kadar her türden sorun halk tarafından devrimcilerin önüne getirilmeye başlandı ve devrimciler, bu sorunları halkla birlikte çözmeye çalıştı.



bütün bu gelişmeler devlet yetkilileri tarafından bekleneceği üzre derin bir kaygıyla izleniyordu. öyle ki, 50’nin üzerinde insanın öldüğü çorum olayları sırasında dönemin başbakanı süleyman demirel "çorum’u bırakın, fatsa’ya bakın’ diyordu.



önce mhp’li vali reşat akkaya’nın ordu’ya atanması, ardından 11 temmuz 1980’de başlatılan "nokta operasyonu", devletin fatsa’da fikri sönmez’in belediye başkanlığı ile birlikte oluşturulmaya çalışılan yeni hayat biçimine doğrudan ve açık saldırısı oldu. operasyon öncesinde fatsa ap, chp ve msp ilçe başkanlarının basına yaptıkları "her yerde kan var, biz burada huzur içindeyiz. fatsa’da komünist işgal yoktur. halk vardır. halkın yönetimi vardır. fatsa’da ateş ile barut yok, böylesine huzurlu bir yerde olay çıkartmayı istemek niye?" şeklindeki açıklamaya aldırış edilmedi ve fatsa halkı 11 temmuz sabahı tank sesleriyle uyandı. ilçenin sokakları asker ve polisle dolmuş, yollar kariyerlerle kesilmişti. denizde silahlarını fatsa’ya çevirmiş iki hücumbot duruyordu. askerler ve polislerin arasında maskeli faşist muhbirler vardı. sonradan bunlardan kimisi hakkında tutuklama kararı olduğu anlaşıldı.



fikri sörımez 11 temmuz günü bir basın toplantısı düzenleyerek, günlerdir bir kısım basında ve televizyonda fatsa hakkında süren spekülasyonlara cevap vermek niyetindeydi. 10 temmuz’u 11 temmuz’a bağlayan gece sabaha kadar bu toplantının hazırlıklarını sürdürdü. ancak 11 temmuz sabahı operasyoncular tarafından gözaltına alındı. gözaltında olduğu süre boyunca ağır işkencelere maruz kaldı. ardından 12 eylül koşullarında cezaevi yaşamı başladı. fikri sönmez yargılandığı dönemde de gerici basının boy hedefi oldu. özellikle tercüman gazetesinde sık sık "terzi fikri"li yalan-yanlış haberler yer alıyordu.



fikri sönmez, ilerlemiş yaşına rağmen cezaevi direnişlerinin en önünde yer aldı. amasya cezaevi’ndeki direnişi kırmak için bir işkence merkezi olan suluova et balık kurumu’na götürülen 25 kişiden biri de fikri sönmez’di. orada 3 ay boyunca işkence gördüler ama direniş kırılamadı.



işkenceler, cezaevleri, mahkemeler zaten yıllardır önemsemediği sağlığını iyiden iyiye bozdu. kalbi, bütün bu yükü daha fazla kaldıramadı ve 4 mayıs 1985 günü hayata veda etti. anısı mücadelemize ışık tutmaya, yolumuzu aydınlatmaya devam ediyor.



“terzi fikri öyle bir giysi dikti ki fatsa’ya

o gürcü öyle bir gürledi ki arkadaşlarıyla

noktalar, noktalı virgüller, askeri operasyonlar

kimseler çıkaramaz fatsa’nın sırtından!

emek hakkının sımsıcak çıplaklığını”



can yücel

’’fatsa, fikri, sönmez’’ sloganının da adına eylemlerde atıldığı devrimci halkçı insandır.

ünye ile fatsa’yı birbirine düşüren iki ilçe arasında günmümüze kadar gelen dünşanlıgın tohumlarını eken küçük rusya düşüncesi ile güzelim şehri yalan eden sonunda da emellerine ulaşamayıp fatsa’yı asıl fatsalılara bırakan insan.

sadece ünyeli oldugu için karakola götürülüp işkence edilen kişiler vardı. bu durumu bizzat yaşayan bir ailenin üyesi olarak söylüyorum bunları. herşey öyle dışarıdan göründüğü gibi adam devrim yapacaktı iyiydi lan peh diyen asıl leş yiyicilerin gördüğü gibi değildir. ömrü hayatında fatsa ünye olayları hakkında bir b.k bilmeyen ancak işkembeyi kübradan sallayan kişiler için iyi biridir.

fatsa’yı demokrasi ile yöneten bunu yaparken muhafazakarların bile saygısını kazanan, bağımsız belediye başkanı adayı olarak girdği seçimlerden zaferle ayrılan devrimci yiğit insan.karalamalara her devrimci solcu gibi mağruz kalmayı hak etmeyen kişi.kendisinin politik fikirleirni azıcık bilenler tarafından eleştirilse sovyet rusya politikasına ve otoritesine nasıl karşı geldiği bilinebilecek olan kişi.12 eylül sonrası cezaevinde kalp krizi geçirerek hayat gözlerini yuman devrimci yolundan haytaı boyunca sapmayan, demirel’in yaşattığı demokrasi nedeniyle korkmasına bile neden olan halk insanı.12 eylül’ün meşruluğunu savunanlara inat adı yaşatılacak olan ve hep hatırlanacak olan, bugünde yerel demokrasi deneyimlerinde örnek alacağımız kişi.

kendisine ankara bize mudahale edecek diyen kişiye korkmayın rusya gelecektir deyip halkı hepten galeyane getiren kişi. o dönemde veya ondan beş sene sonra orada olanlardan haberi olmayan kişiliklerin aa bak ne güzelmis ruslar geleceklermiş demeleri gayet dogaldır. zaten o zamanki rusya turizme katkı yapmak için gelecekti oraya(!)...

suanda bile fatsa halkının nefret ettiği biridir. yılımın yarısını fatsa’da geçirmiş biri olarak söylüyorum bunu.

sonra hapishane köşelerinde yalan oldu bu eleman. kalpten gittiği söyleniyor ama zamanında işkence ettiği biri tarafından hapishanede öldürülmüştür dye de bir bilgi de vardır.

bugün 12 eylül’de türkiye topraklarından kazınan solun, düşünmeyen üretmeyen insanlar yaratan faşist gerici ideolojilerin nefret ettiği insan.demokrasi ve özgürlük içinde yönettiği, halkın yollarını sokaklarını temzilediği bir kenti yarattığı fatsa’yı bugün 12 eylülcü anlayış yüzünden akp iktidarına -birileirnin deyişiyle gerçek sahiplerine- terkeden anlayışa heryerde karşı duracak devrimci insan.ordunun kuyrukçuluğunu yağpıp demokrat(!) zihinlerin hoşlanmadığı kişi.

ordu bir terör örgütüdür diyen gafillerin savundugu kişi. bir de bunların vicdani ret diye garip bir olayı vardır ki insan bunları allaha havale edesi gelir.

1938 yılında fatsa’nın en tutucu köylerinden olan kabakdağ’da doğdu. ilkokulu bitirdikten sonra ailesinin geçimine katkıda bulunmak için bir terzinin yanında çıraklığa başladı. yaşamının sonraki bölümünde geçimini terzilik yaparak sağlad



sosyalist düşünceyle 60lı yılların ortasında tanıştı. o yıllarda tip içerisinde çeşitli kademelerde görev aldı. bu yıllarda gelişen anti emperyalist mücadele aktif olarak katıldı. 6. filo’ya karşı düzenlenen eylemlerde dev-genç saflarındaydı. 68’den sonra karadeniz’de emekçilerin örgütlenmesi çalışması içerisinde yer aldı. samsun’dan trabzon’a kadar gerçekleştirilen “fındıkta sömürüye son” mitinglerinin hem örgütleyicisi hem de bizzat konuşmacısıydı
alıntıdır arkadaşlar..

(bkz: terzi fikri)

terzi’dir lakabı, kendisi övünç duydu mu bilinmez ama ben hep gurur duydum ona terzi denilmesinden hele bu lakabı o na tercüman gazetesinin alay etmek için taktığını duyunca daha bir sevdim bu lakabı ne güzel değil mi? onlar aşağılamak için terzi diyor biz yüceltmek için halk için halkla beraber olmak demek terzi olabilmekte de işte gel anlat güç mü yeter...


fatsa derler ordu nun küçük bir ilçesi çamurlu yolları mühendisler en az 3 yıl lazım der terzi fikri alır eline küreği alır yanına fatsa’lıları 3 ayda bitirir çamurlu yolu. her yer karaborsadan kıvranırken alır eline yine küreği ters çevirir bu sefer sapı karaborsacılara doğru ne var ne yok komitelere bildirir ve ihtiyacı olan gelir alır...


aynı anlarda çorumda katliam yapar faşistler, süleyman demirel çorum’u bırak fatsa’ya bak der... korkar hainler halkın kendini yönetmesinden korkar öyle ki yıllar sonra netekim paşa ya 12 eylül öncesiyle ilgili unutamadığınız ne var denildiğinde fatsa’yı söyler...

12 eylül önce fatsa ya gelmiştir. nokta operasyonu derler adına... fatsa da direnmeme kararı çıkar halktan.. zorla direneceksiniz demek fatsa fikriyatına aykırı... militanlar dağa çıkmış... sonrası fatsa’da maskeli balo... fatsa dağlarında 100 e yakın gerillanın kaybedilişi... sonrası çatık bir kaş gibi gelen kalp krizi...

kıyıda rüzgar,
dağlarda pınardı,
o yüreklerimizde bir çınardı,
o’nunla fatsa’da başladı öykü...

oldurulmesiyle kenan evren in gozunde bir anarsik in ortadan kaldirilmasi hadisesidir. simdi cuntacilar yargilansin diyenlere de hak vermiyor degilim. katliamlarin hicbir sorumlulugu alinmamistir. ne yani gidelim de bizi yargilasinlar mi diyen bir zihniyeti nasil yargilayacaksin.

(bkz: sizden korkan sizin gibi olsun)